---

مقدمه: کاهش تبعیض سنی یکی از مهم‏ترین موارد تأثیرگذار برای افزایش رضایتمندی از زندگی در میان سالمندان، است. تبعیض سنی در جامعه در نهادهای مختلفی مشاهده و قابل‌بررسی است. یکی از منابع موردبررسی تبعیض سنی، رسانه‌ها و به‌طور خاص سینما است. ازاین‌رو هدف از انجام این مطالعه بازنمایی نقش سالمندان در فیلم‌های سینمایی ایران در ۳۰ سال اخیر (۱۳۹۷-۱۳۶۸) است.
روش: این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کمی است. نمونه‏ی مطالعه حاضر شامل ۶۵ نقش سالمند از ۴۱ حلقه فیلم با محوریت سالمندی است که به روش نمونه‌گیری هدفمند از فیلم‌های سینمایی ایرانی در ۳۰ سال اخیر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در این مطالعه چک‌لیست مگافین برای بررسی شخصیت سالمند در فیلم‌های سینمایی بود. جهت توصیف خصوصیات نقش سالمند از آمار توصیفی فراوانی و درصد و جهت تحلیل روابط از آزمون آماری کای دو در نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۳ استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد در فیلم‌های بررسی‌شده اکثریت سالمندانی که نشان داده‌شده‌اند سالمندان جوان (۳/۵۲%) مرد (۷۲٫۳%) و دارای قومیت فارس (۸۹٫۲%) بودند. ژانر بیشتر فیلم‌ها (۴۴%) درام بود و بیشتر نقش فرعی (۴۹٫۲%) داشته ولی سالمندان فعال و مستقلی (۵۵٫۴%) بوده‌اند؛ اما در کل بیشتر تصورات قالبی در ارتباط با سالمندان منفی (۵/۵۸%) بود و فقط ۳/۳۲ درصد تصورات قالبی مثبت بازنمایی شده بودند. تصورات قالبی منفی در نقش‌های مردان سالمند (۶/۵۹%) بیشتر از زنان سالمند بود و زنان سالمند با تصورات قالبی مثبت (۹/۳۸%) بیشتری بازنمایی شده بودند؛ اما این تفاوت ازنظر آماری معنادار نبود (۰۵/۰<p). پرتکرارترین کلیشه‌های سنی در ۳۰ سال اخیر کلیشه سنی پایند و اصولی (مثبت) و محزون (منفی) بود. روند تغییرات تصورات قالبی در ۳۰ سال اخیر هرچند به سمت مثبت شدن پیش رفته است اما ازلحاظ آماری معنادار نبوده است (۰۵/۰<p).
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد بازنمایی نقش سالمندان در فیلم‌های سینمایی ایران در ۳۰ سال اخیر همراه با تبعیض سنی بوده و کلیشه‌های منفی نسبت به مثبت و خنثی بیشتر است و در ده اخیر نسبت به سال‌های پیش از آن تغییر بارزی رخ نداده است؛ بنابراین نیاز است در مداخلات رسانه‌ای مرتبط با سالمندان و تولید فیلم‌هایی با محوریت سالمندی، دقت و توجه بیشتری صورت گیرد؛ تا به ارتقای سالمندی فعال و احترام و شمول اجتماعی بیشتر سالمندان در جامعه شود.

---

مقدمه سالمندی و تبعیض سنی به طور قابل توجهی می تواند بر مراقبت های بهداشتی تأثیر بگذارد. متخصصان پزشکی باید مراقبت های بهداشتی را به تمامی بیماران به طور یکسان ارائه دهند. و بیماران نباید تحت هیچ شرایطی بر اساس جنسیت، ملیت، هویت جنسی یا سن مورد تبعیض قرار گیرند. پژوهش حاضر با هدف طراحی و روانسنجی ابزار تبعیض سنی خود هدایت شده و دیگر هدایت شده در محیط­های مراقبتی انجام پذیرفت.
روش کار: این پژوهش از نوع ترکیبی اکتشافی متوالی بین سال های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ انجام شد. مرحله کیفی با استفاده از تحلیل محتوی هدایت شده انجام شد. در این مرحله ۲۰ نفر از مراقبین بیمارستانی به روش نمونه­گیری هدفمند وارد پژوهش شدند، جمع­آوری داده­ها با استفاده از مصاحبه نیمه­ساختار یافته صورت گرفت. تحلیل داده­ها با استفاده از رویکرد هسیه و شانون انجام شد. در بخش کمی روانسنجی ابزار با استفاده از روایی صوری و محتوی، روایی سازه و پایایی به روش همسانی درونی و ثبات انجام گرفت.
یافته­ ها: از تحلیل داده­های بخش کیفی ۹۵ گویه حاصل شد. پس از محاسبه شاخص امتیاز تاثیر آیتم ۲۳ گویه حذف شدند. در بررسی نسبت روایی محتوی و شاخص روایی محتوی ۲۷ گویه و در تحلیل اولیه به روش لوپ دو گویه ادغام شدند. نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی دو عامل" تبعیض خود هدایت شونده" و " تبعیض دیگر هدایت شونده" بود. که در مجموع واریانس ۳۷۳/۴۱ را تعیین کردند. مقیاس نهایی پس از طی مراحل روانسنجی دارای نسبت روایی محتوی ۶۲/۰، ضریب آلفای کرونباخ ۹۰/۰ و همبستگی درون خوشه ای ۹۸/۰ بود.
نتیجه­گیری: تحلیل داده های پژوهش نشان داد که مقیاس طراحی شده از روایی و پایایی قابل قبولی برخوردار می باشد. بنابراین این مقیاس می­تواند برای سنجش تبعیض سنی در محیط های مراقبتی مورد استفاده قرار گرفته و به توسعه دانش در ارتباط با این پدیده بیانجامد.

---

مقدمه: تبعیض سنی یک نگرانی جدی بین‌المللی است که بر افراد مسن تأثیر منفی می‌گذارد. اما اکثر افراد جامعه در مورد این مفهوم و از راهکارهای مقابله با آن اطلاعات کافی ندارند. لذا این مطالعه با هدف بررسی مفهوم تبعیض  سنی و راهکارهای مقابله با آن در سالمندان  انجام شد.
روش کار: این مطالعه مرور نقلی بر مطالعات تبعیض سنی و راهکارهای مقابله با تبعیض سنی در سالمندان متمرکز است.  جهت دسترسی به منابع، جستجوی جامع در پایگاه های داده PubMed، Embase،  Scopus، Google Scholar و Cochrane از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۲ انجام شد. جستجو به دو زبان فارسی و انگلیسی انجام شد. کلمات کلیدی مورد استفاده برای جستجو به زبان فارسی عبارت بودند از: سالمندان، روش های مقابله، سن گرایی و تبعیض سنی و معادل انگلیسی آنان شامل Age discrimination, elderly, older adult, ageism, overcoming strategies, پس از بررسی عناوین و چکیده مقالات، مقالاتی که دارای معیارهای ورود بودند، انتخاب شدند. حاصل جستجو ۴۰ مقاله بود که پس از ارزیابی براساس معیارهای ورود، ۲۷ مقاله وارد مطالعه شدند.
یافته ها: نتایج نشان دادکه تبعیض سنی به دو شکل فردی، توسط اشخاص و نهادی توسط سیاست یا ساختار تشکیلاتی یک مؤسسه انجام می شود تبعیض سنی دارای دو جنبه صریح و ضمنی است؛ تبعیض سنی صریح یا آگاهانه، تبعیض و نفرت از افراد مسن است که از طریق رفتار و اقدام فوری منعکس می‌شود. تبیض سنی را می توان از طریق برنامه های بین نسلی، یادگیری خدمات بین نسلی، آموزش در مورد فرآیند پیری، تماس مثبت با افراد مسن و سایر مداخلات مناسب اصلاح نمود.
نتیجه گیری: با توجه به اینکه مفهوم تبعیض سنی در سالمندان ساختاری چندوجهی است که دارای سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری بوده و به دو نوع فردی و سازمانی تقسیم و همچنین دارای دو جنبه صریح و ضمنی است و بر این اساس ماهیتی رابطه‌ای، سیال و اجتماعی دارد. لذا آگاه کردن جامعه با این مفهوم ضروری به نظر می رسد. از سوی دیگر مداخلاتی برای کاهش تبعیض سنی در حوزه های مختلف قابل انجام است که پیشنهاد می شود در راستای کاهش رفتارهای تبعیض آمیز نسبت به سالمندان توسط مسئولین حوزه سالمندی پیگیری و اجرا شود.